Na słonecznej wyspie Hvar, w samym sercu miasta o tej samej nazwie, dumnie wznosi się katedra św. Szczepana, jedno z najważniejszych miejsc kultu i symbol chorwackiego dziedzictwa sakralnego. Ten monumentalny obiekt, będący jednocześnie świątynią i żywym pomnikiem historii, łączy w sobie nie tylko bogactwo architektoniczne, ale i liczne tajemnice oraz legendy. Katedra św. Szczepana, będąca perłą stylu dalmatyńskiego renesansu, od wieków przyciąga uwagę zarówno wiernych, jak i turystów, którzy poszukują prawdziwego piękna chorwackiej architektury. Czym jednak naprawdę jest ta katedra? Jakie skarby i historie kryje jej wnętrze?
Historia i znaczenie katedry św. Szczepana w Hvarze
Katedra św. Szczepana w Hvarze, położona w samym sercu starego miasta, na centralnym placu znanym jako Trg sv. Stjepana, pełni rolę najważniejszego miejsca kultu dla mieszkańców wyspy i jest symbolem ich duchowego dziedzictwa. Budowla ta, dedykowana św. Szczepanowi, diakonowi i męczennikowi, stanowi główną siedzibę diecezji Hvar. Jej historia sięga czasów średniowiecza, gdy na jej miejscu znajdował się klasztor benedyktyński, znany jako Marija od Lesne. Z biegiem wieków, wraz z przeniesieniem siedziby biskupiej ze Starego Grada do Hvaru w XIII wieku, dawna świątynia benedyktyńska przekształciła się w katedrę.
Z uwagi na burzliwe dzieje miasta i liczne najazdy, budowla była wielokrotnie przebudowywana i odbudowywana. Najbardziej dramatyczne wydarzenie miało miejsce w 1571 roku, kiedy to podczas inwazji tureckiej katedra została poważnie uszkodzona. To jednak nie zatrzymało mieszkańców Hvaru, którzy z determinacją podjęli się jej rekonstrukcji. Przez kolejne stulecia budowla zyskała swoją obecną, majestatyczną formę dzięki wsparciu lokalnych biskupów, takich jak Hanibal Lucić i biskup Rajmund Asperti, który uroczyście poświęcił katedrę w 1703 roku. Historia tej świątyni jest dowodem na duchową więź i oddanie mieszkańców Hvaru, którzy mimo licznych przeciwności losu zachowali to wyjątkowe miejsce dla przyszłych pokoleń.
Architektura katedry – harmonia stylów i detali
Architektura katedry św. Szczepana w Hvarze jest znakomitym przykładem harmonijnego połączenia kilku stylów, które razem tworzą unikalne dzieło sztuki sakralnej. Gotyckie fundamenty katedry, pochodzące z XIV wieku, przekształciły się z czasem w renesansowe oraz barokowe struktury, które dominują w jej dzisiejszym wyglądzie. W trakcie kolejnych przebudów katedra zyskała zarówno elegancję, jak i monumentalność, a bogactwo detali zdobniczych sprawia, że jest ona uznawana za jeden z najcenniejszych obiektów sakralnych na wyspie Hvar.
Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów architektury katedry jest jej barokowa dzwonnica, która powstała na początku XVI wieku dzięki chorwackim mistrzom Marko i Nikola Karlicom z wyspy Korčula. Delikatne ornamenty i harmonijne proporcje dzwonnicy sprawiają, że idealnie komponuje się ona z resztą katedry oraz otaczającym ją krajobrazem. Wejście do katedry zdobi piękny portal w formie baldachimu, pod którym umieszczona jest figura św. Szczepana. Fasada, wykonana z lokalnego marmuru w subtelnych odcieniach beżu, doskonale współgra z miejskim pejzażem, przyciągając wzrok zarówno mieszkańców, jak i turystów.
Wnętrze katedry, zaprojektowane i ukończone w XVIII wieku, wyróżnia się subtelnym stylem wczesnobarokowym. Ołtarz główny oraz boczne ołtarze kaplic to dzieło weneckich mistrzów, którzy przynieśli ze sobą wpływy południowoeuropejskiej estetyki. Tworząc monumentalne przestrzenie oraz ozdabiając wnętrza malowidłami, artyści wzbogacili świątynię o dodatkowy wymiar piękna.
Kaplica św. Krzyża i legendarne krucyfiksy
W kaplicy św. Krzyża położonej w południowej nawie katedry, kryje się jeden z najcenniejszych skarbów tego miejsca – gotycki krucyfiks, który otacza aura legendy i mistycyzmu. Według miejscowych opowieści, 6 lutego 1510 roku, w dzień świętej Doroty, krucyfiks ten miał spłynąć krwią, co mieszkańcy odebrali jako znak boży. Ten niesamowity incydent, uznany za cud, skłonił ludność Hvaru do pokuty i pojednania. Historycy oraz osoby zainteresowane kulturą sakralną wciąż badają znaczenie tego wydarzenia, które w sposób szczególny wpłynęło na społeczność miasta.
Kaplica św. Krzyża nie jest jednak tylko miejscem legend. Gotycki krucyfiks, pieczołowicie przechowywany w specjalnym pudełku, stanowi przykład średniowiecznego rzemiosła artystycznego, który przyciąga uwagę odwiedzających nie tylko ze względu na swoją historię, ale także na piękno formy. Detale rzeźbiarskie oraz symboliczne przesłanie krucyfiksu od lat intrygują badaczy oraz turystów, którzy przyjeżdżają do Hvaru, aby na własne oczy zobaczyć to niezwykłe dzieło. Krucyfiks ten jest jednym z dowodów na głęboką duchowość mieszkańców wyspy i ich szacunek do religijnego dziedzictwa.
Zbiory muzealne i duchowe dziedzictwo katedry św. Szczepana
W samym sercu Hvaru, obok katedry św. Szczepana, znajduje się pałac biskupi, pełniący obecnie funkcję muzeum, w którym można podziwiać zbiory kościelnych artefaktów i przedmiotów o ogromnej wartości historycznej. W muzeum zgromadzono liczne skarby sakralne, które obejmują między innymi średniowieczne kielichy, krucyfiksy oraz bogato zdobione naczynia liturgiczne, pochodzące z różnych okresów. Wystawione przedmioty odzwierciedlają nie tylko kunszt rzemieślników, ale także długą tradycję religijną, która kształtowała życie mieszkańców Hvaru przez wieki.
W zbiorach katedry znajdują się również relikwie świętych, w tym kości św. Prospera, które sprowadził z Rzymu biskup Ivan Andreis w XVII wieku. Te relikwie są cenionym elementem duchowego dziedzictwa katedry i przyciągają wiernych oraz pielgrzymów, którzy pragną oddać hołd świętym relikwiom i pogłębić swoją duchowość. Zbiory te są nie tylko świadectwem wiary mieszkańców Hvaru, ale również cennym źródłem wiedzy o historii Kościoła w Chorwacji i wpływach religijnych, które na przestrzeni wieków kształtowały region.
Zwiedzający mogą zobaczyć te wszystkie skarby i relikwie podczas wizyty w muzeum, co pozwala na jeszcze lepsze zrozumienie dziedzictwa kulturowego i religijnego wyspy. Dla każdego miłośnika sztuki sakralnej, wizyta w katedrze św. Szczepana oraz przyległym pałacu biskupim stanowi fascynującą podróż w głąb historii i duchowości Chorwacji.
